il Tramonto

DE WERELD WORDT LEKKER KLEIN

In het jongenskoor was hij maar tot merel gekomen. Ik had daarentegen binnen drie weken het nachtegaal-diploma op zak. Het zit hem nog steeds een beetje dwars, zo blijkt in de hernieuwde kennismaking in ons zomerverblijf in bella Italia.

Facebook is toch een pracht instrument.  In de – inmiddels – vele jaren dat ik ‘op Facebook zit’ heb ik heel wat oude vrienden, bekenden en collega’s teruggevonden.

z/w foto: 19 december 1970, Ad als voorzanger van jongenskoor Samen Onderweg, met z’n accordeon.

Zo heb ik een oud secretaresse – waarmee ik werkte bij ‘s werelds grootste achtbanenfirma – teruggevonden. Esther woont en werkt inmiddels in Zweden. Haar dochter zie ik bijna wekelijks op foto’s en in filmpjes en maak haar gehele ontwikkeling mee, zie haar groeien en bloeien, samen met haar trotse moeder.

Samen met Esther op een poster voor de Boomerang (rollercoaster) van ’t Wiener Prater

Vanuit mijn VVD tijd in de gemeente Roermond had ik veel contact met Leoni die nu in Nieuw Zeeland woont. Haar carrière als fotograaf kan ik nu vanuit grote afstand toch nauw volgen. Prachtige foto’s maakt ze en werkelijk gaaf om zo nabij getuige te mogen zijn van haar positieve ontwikkeling!

Mijn beste vriendin van de kleuterschool – Henny – is nu, na meer dan 50 jaar, via FB opnieuw een vriendin geworden. We lachen tegenwoordig digitaal net zo hard als een halve eeuw geleden in ‘t echt.

KOORKNAAPJES

En toen kwam ik plots een van mijn beste vriendjes van de basisschool tegen. Hij zat net als ik in het jongenskoortje ‘Samen Onderweg’ evenals bij de welpen en later de verkenners. We deelden voor een klein deel de middelbare school echter in klas drie Atheneum – zo meen ik mij te herinneren – scheidden zich onze wegen. Weliswaar woonden we in hetzelfde dorp Maasniel (onderdeel van Roermond) echter onze interesses lagen op andere vlakken zodat we elkaar daarna nooit meer zagen.

Na een tijdje te hebben gestudeerd aan de WUR, Wageningen Universiteit & Reseach Centrum (waar ik na te zijn afgestudeerd enkele jaren in het directiebureau heb gezeten), is hij logopedie gaan studeren, heeft in de VS een studie gevolgd en is uiteindelijk in Maastricht de Toneelacademie gaan doen. Iets wat ik eigenlijk graag had willen doen doch omwille van bepaalde factoren toch maar Rechten ben gaan studeren in Nijmegen.

Laat ik hem, Rob, nu toch ook tegenkomen op dit gigantische sociale netwerk. Natuurlijk nodigde ik hem uit om vriend te worden hetgeen hij zowaar accepteerde. Dan begint een hernieuwde ontdekkingstocht van wat doet ‘ie zoal allemaal, waar houdt hij zich mee bezig? Is hij getrouwd, heeft hij kinderen, is hij opa, is hij aan de derde leg bezig? Want zó oud zijn we inmiddels wel al dat dit allemaal had gekund. Niet dat ik nieuwsgierig ben of dat ik niets beter te doen heb, het is gewoon een gezonde interesse in een persoon waarmee ik ooit bevriend was!

ZOMERVAKANTIE

En toen las ik in een FB-post dat hij op zomervakantie zou gaan in Kroatië, een steenworp afstand van onze plek in Noord-Italië. “Gér komp op de truukwaeg toch waal efkes biej òs lang om ein wienke te drinke!” (vertaling: jullie komen op de terugweg toch wel even bij ons langs om een wijntje te drinken) was dan ook een welgemeende en spontane reactie van mijn kant. Laat hij dat ook nog eens doen! Elkaar na zoveel tientallen weer te zien was echt leuk. Hij had zelfs een leuke, vrolijke en spontane vrouw – nog steeds z’n eerste – niet zo’n ouwe doos!

WE ZETTEN WEL EEN BOOM OP, GEEN KLAPCARAVAN

Natuurlijk vele verhalen die de revue passeerden waarmee het beeld van vroeger – dat na zoveel jaren toch bleek te zijn vervaagd – weer enigszins werd opgeklaard. Ze zouden alleen ’s middags komen, de avond bleek zeker nodig te zijn om de gesprekken af te ronden. De klapcaravan hoefde niet te worden uitgezet, iets te zwaar werk vanwege de warmte (althans, laten we het daar maar op houden, de wijntjes smaakten ook, waardoor zo’n werkje ook niet direct een echt leuk klusje is).  De logeerkamer stond klaar op hen te wachten. De diepgaande en inhoudelijke gesprekken wisselden tussen het heden en het verleden. Al kwam de toekomst ook ruim aan bod.

OUD PIJNPUNT

In een van de terugblikken bespeurde ik wel nog een oud pijnpunt: ik was later bij het jongenskoortje gekomen echter terwijl hij het ‘slechts’ tot merel had gebracht, was ik binnen een heel korte tijd al nachtegaal. Een predicaat dat je in je zak moest hebben om tevens voorzanger te worden. Ik heb het binnen twee maanden zelfs tot eerste voorzanger geschept. Iets wat mij door vele andere nachtegaaltjes niet in dank werd afgenomen omdat ze het niet leuk vonden dat ik hen van de troon stootte.

Een van de andere terugblikken die we hadden en waar wij onze partners in meenamen, waren de diverse kampmomenten als verkenner, waar we geregeld kleine toneelstukjes opvoerden. Uitgedost met nauwelijks attributen en de zelfverzonnen teksten, waardoor ons optreden een spontane improvisatie en altijd amusant werd.

WAT WIL JIJ WORDEN ALS JE LATER GROOT BENT?

Toen wisten we nog niet wat we later zouden worden. Recent heb ik mijn zusters gevraagd wat ik vroeger wilde worden; brandweerman, politieagent of zoiets. Ik kan het mij niet herinneren. Het enige dat ik terugkreeg was ‘keizer van Oostenrijk’. Ik heb ongelooflijk hevig teruggedacht aan vroeger en inderdaad, dat heb ik altijd gezegd. Ik wilde rijk en beroemd worden, het liefst keizer van Oostenrijk. In ons boek l’amore beschrijf ik dit ook.

Nu later is aangebroken – wat heet, flink bezig is – kan ik zeggen dat ik mij erg rijk voel. Minder rijk dan mensen met kinderen en kleinkinderen. Maar zoals ik onlangs antwoordde op de vraag ‘Hadden jullie dan kinderen genomen als het in jullie tijd mogelijk zou zijn geweest?: “Deze vraag is niet te beantwoorden. Het was niet mogelijk ergo niet ter zake doende, waarom zou ik mij er achteraf druk over maken? We schieten er toch niets mee op!” Het blijft evenzeer een hypothetisch antwoord. Ik had als homo geen keuze waardoor ik mijn leven samen met een ongelooflijk goede en lieve man op deze wijze heb ingericht.

DE HUIDIGE WERKELIJKHEID

Maar wat is Rob nou geworden? Het grappige was toch wel dat hij in een bijzonder vak is terechtgekomen: Cliniclowns! Iedere avond is hij op de TV te zien, in de wervingsspotjes van de Cliniclowns.

Best wel merkwaardig als ik bedenk dat IK toch eigenlijk wel altijd de gangmaker, de clown van de klas was. Altijd gekke dingen doen, opmerkingen maken, op zoek naar humor en een (glim)lach. Oh, ik vond school altijd zó saai. De dagen duurden mij te lang, ik wilde naar buiten. Ik wilde iets ondernemen, iets doen, iets beleven. Tijdens mijn jaren op de basisschool kon ik gelukkig geregeld uit de klas ontsnappen. Niet dat ik eruit gestuurd werd (wat wel geregeld het geval was) maar omdat ik permissie had om de school te verlaten. Omdat ik in de kerk gewenst was. Ik was een goed zangertje en werd daardoor geregeld gevraagd om een heilige Mis (uitvaart / trouw) op te leuken. Soms wel drie keer op een dag. Zalig, even niet op die saaie school. Verder hadden we op de middelbare school in onze klas een moppentapper (Ger is trainer in sales technieken geworden), een serieuze (Han is later voor de PvdA burgemeester geworden), een filosoof (Tom is specialist fiscaal- & staatsrecht geworden) een asperges steker die altijd lag te slapen (hij zal wel boer zijn geworden) en dan – naast heel veel saaie klasvulling – de mafketel, zoals ik mijzelf toch eigenlijk wel zag! Wellicht de harlekijn van de klas.

In de jaren dat ik Rob kende, heb ik nimmer gedacht dat hij deze richting op zou gaan. Hij was muzikaal en was altijd in voor een grapje, doch door zijn intelligentievermogen vond ik het niet vreemd dat hij naar de universiteit ging. Voor mij was dat zelfs een logische stap, iets waarvan ik dacht dat ik dat niet zou kunnen!

PICCOLA COMMEDIA DELL’ARTE

Nu wij elkaar na vijftig jaar weer tegenkwamen moesten we natuurlijk iets grappigs doen, een kleine sketch, lekker lollig op de foto: een echte clown en een vroegere quasi ‘Arlecchino’: hoe konden we het beste Yin Yang uitbeelden, dankbaar gebruikmakend van onze lijfelijke eigenheden? Dik of dun, lang of kort, het maakt niet uit want het kan elkaar ongelooflijk goed aanvullen. Niet alleen wij doch onze partners hebben vreselijk gelachen bij het maken van deze foto. Heerlijk om even dwaas te doen en te lachen met onszelf, met elkaar, samen met anderen!

Lachen is de beste remedie, een belangrijk ingrediënt voor Cliniclowns. Daarbij inbrekend op de vaak trieste omstandigheden waarbij mensen in een ware en nare carrousel zitten. Uitzetten kunnen ze die niet, noch weten ze hoe zij (tijdelijk) uit hun carrousel kunnen stappen. De professionals van Cliniclowns helpen de mensen door een glimlach op het gezicht te toveren, een vrolijk moment te vergunnen om even te ontsnappen aan de ‘boze’ werkelijkheid.

KIJK EENS IN DE SPIEGEL

Maar hoe zit het met onszelf? Je kunt het een Pagliaccio, een paljas, voor je laten doen. Echter ik ben van mening dat iedereen zichzelf een glimlach op het gezicht kan toveren. Zo aanstekelijk het is om een ander te zien lachen, des te beter ga jij jezelf voelen als je alleen al een glimlach tovert op je eigen gezicht. De praktijk wijst uit dat callcenter-medewerkers die glimlachen achter de telefoon, beter overkomen bij de klant. In Nederland zien we veel mensen op straat lopen – zelfs ontspannend winkelen – met een gezicht dat op onweer staat. Heel bewust kiezen wij ervoor om vriendelijk te kijken en zie hier, je wordt ook vriendelijk bejegend. Al met al voel je je aan het einde van de dag prettiger, probeer het zelf maar eens uit.

Is het in Italië anders? Niet bepaald. In Italië zie je eigenlijk ook hoofdzakelijk norse gezichten. Het lijkt er wel op of ze bijna allemaal ongelukkig of gestrest zijn…

BESTAAT ER ZOIETS ALS ITALIAANSE HUMOR?

In een discussie die wij onlangs voerden met Nederlanders die al heel lang in Italië wonen hadden we het over humor. Lachen de Italianen om dezelfde dingen als wij? Absoluut niet dus! Let wel, moppen tappen en dan ook nog eens hele schuine, kunnen ze erg goed, zelfs dames! Niettemin schuilt de humor in geheel andere hoekjes. Wij denken dat de geraffineerde of droge (Engelse) humor helemaal niet bij dé Italiaan past. Dat wat zij als humoristisch ervaren, vinden wij – over het algemeen – echt super flauw. Bijna iedere avond zie je herhalingen op de TV van flauwe humoristische series van de jaren zestig, in zwart wit. En ze lachen er nog steeds bij.

Deze Arlecchino – harlekijn – die wij in een van de kamers in Villa Valetudine vonden, staat nu op de kast in de trappenhal

Wij zijn bevriend met een van de meest populaire acteurs van Noord-Italië, Claudio Moretti, die in hoofdzaak in kluchten speelt. De voorstellingen die we van hem zagen vonden we zeker de moeite waard aangezien hij in zijn stukken de toeschouwers geregeld de spiegel voorhoudt en typisch – Italiaans – gedrag aan de orde stelt. Hoe gek of eigenaardig dat toch wel is. Men lacht er hartelijk om, dus om hun eigen gedrag.

Een van de meest geliefde cabaretiers in Noord-Italië is Caterina Tomasulo. Hoe zij taalkundige grapjes uithaalt met de Friulaanse taal, is werkelijk fantastisch! Iedere keer weer ligt de hele zaal plat en zelfs wij hebben na afloop buikpijn van het lachen ook al snappen wij heel veel niet aangezien wij de Friulaanse taal nog niet echt machtig zijn.

Wat wij eigenlijk na de discussie met Nederlandse contacten – die bijna een leven lang in Friuli-Venezia Giulia leven – moesten constateren is dat dé Italiaan vooral een gangmaker nodig heeft om lollig te worden. Wij konden ons allen goed voorstellen dat de Comedia d’arte ooit in Italië zijn furore maakte en van daaruit uitwaaierde naar andere delen van de wereld.

VRAAG AAN DE LEZER:
Wat als jij een echte ‘Pagliaggio’ op bezoek krijgt? Kun je of wil je dan nog wel star aan je eigen gedragspatronen vasthouden of moet je de teugels van je imaginaire keurslijf laten vieren en je laten meenemen in een lach?

RIDI, PAGLIACCIO, È OGNUN APPLAUDIRÀ!

Iedereen zal wel eens gehoord hebben van de opera ‘i Pagliacci’ van Ruggero Leoncavallo waaruit bovenstaande frase komt. Een van de meest bekende ‘veristische’ operawerken, waarin werkelijkheid en fictie (de toneel-act) versmelten. “Lach, clown, en iedereen zal applaudisseren!” Terwijl hier de clown heel triest is vanwege zijn ontrouwe vrouw, voert hij zijn act op om het publiek te dienen en te laten lachen. Helaas vermoordt hij zijn vrouw en haar geliefde op de Bühne waarna de laatste aria ‘La commedia è finita!’ wordt gezongen.

In deze opera komen de figuren ‘Pagliaccio’ en ‘Arlecchino’ voor. Naast deze twee bekende clownsfiguren kom je ook Pantalone, Balazone, Stenterella, Pedrolino (Pierrot) en Pulcinella tegen. Voor belangstellenden die de verschillen tussen deze (voorlopers van de tegenwoordige Clown) willen weten, kijk gerust op Wikipedia. In Italië kom je deze verschillende figuren geregeld tegen. Met Carnaval (in Venetië) of gewoon als beeldje ergens bij iemand op de kast of aan de muur. (foto: mijn eerste eigengemaakte Arlecchino van de kleuterschool)

WIE KLAPT ER VOOR ONS?

Sjaak en ik hadden de clown niet nodig om uit een patroon te komen. Ons leven, ook al kennen wij hele trieste, verdrietige en moeilijke momenten, sieren wij iedere dag wel op met mooie, dierbare en plezierige momenten. Zo starten wij de dag – met de pupsen nog in de ogen – liefdevol met een dikke kus: “ik wens je een fijne en gezellige dag toe!” en eindigen wij de dag, wederom dicht tegen elkaar aanliggend in bed met een dikke kus: “bedankt voor deze gezellige en mooie dag!” Tussendoor memoreren wij dat we toch boffen dat we dit allemaal mogen beleven als we tegenover een vervelend of triest feit minstens twee plezierige hebben kunnen plaatsen en de situatie hebben weten te relativeren. Dit vieren wij – als er een vijf in de klok zit, dus om 5 over drie 🙂  – door te proosten op het leven, met een glimlach op ons gezicht!

CARPE DIEM

Niettemin kennen wij diverse mensen die wij vaker een glimlach vergunnen. Zij zouden zich mogen afvragen waarom zij een gangmaker nodig hebben om het masker van triestheid af te doen, dan wel hoe zij zelf hun hart kunnen vervullen met warmte, liefde en een flinke dosis positiviteit, om zich zoveel als mogelijk te ontdoen van triestheid dat ze als een harnas met zich meedragen. Het leven is te kort om te blijven hangen in verdriet of zelfmedelijden, Carpe Diem (pluk de dag)!